CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA ÖĞRETİCİ METİNLER
Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında makale, Cumhuriyet
dönemi türk edebiyatında öğretici metinler
MAKALE
Sanat, bilim, politika gibi herhangi bir konuda okura bilgi vermek, bir düşüncenin doğruluğunu veya yanlışlığını ispat etmek amacıyla yazılmış dergi ve gazete yazılarına makale denir. Bu tür, gazeteyle birlikte doğmuş ve gelişmiştir. Makalelerdedil ağırlıklı olarak göndergesel işlevde kullanılır. Makalede temel öge düşüncedir. Düşünceler ciddî, ağırbaşlı bir üslûpla ifade edilir. Üçüncü tekil kişili anlatım kullanılır. Makale;araştırmaya, belgelere, ispatlamaya dayalı bir düzyazı türüdür. Dolayısıyla nesnel bir anlatımla kaleme alınır. Makalenin okunabilir, anlaşılır ve inandırıcı olması için düşünceler somutlaştırılarak anlatılır. Makalede öğretici, açıklayıcı, kanıtlayıcı anlatım türlerinden yararlanılır. Makalelerde, öne sürülen tez (düşünce), giriş bölümünde açık seçik, okuyucunun ilgisini çekecek şekilde ortaya konur. Bu düşünce gelişme bölümünde örneklerle, tanık göstermelerle, alıntılarla, sayısal veya bilimsel verilerle desteklenerek açıklanır. Yazar, söylediklerinin tamamını bir sonuca ulaştıracak şekilde geliştirip birkaç cümleyle sonucu vurgular. Gazetelerin birinci sayfalarında günlük olaylar, ülke ve dünya sorunlarıyla ilgili olarak yazılan yazılara “başyazı” (başmakale), bu yazıların yazarına da “başyazar” denir.
Edebiyatımızdaki ilk makale örneği,
Şinasi’nin yazdığı “Mukaddime” (Tercüman-ı Ahvâl
Mukaddimesi)dir. Diğer önemli makale örnekleri; “Şiir ve
İnşa” (Ziya Paşa), “Vatan Makalesi” (Namık Kemal), “Edebiyat
Üzerine Makaleler” (Ahmet Hamdi Tanpınar), “Kültür ve Dil” (Mehmet
Kaplan)vb.dir.
0 yorum: