TÜRKÇEDE SESLER VE SES OLAYLARI - ÜNLÜLER İLE İLGİLİ SES OLAYLARI

Dilimizde yirmi dokuz adet ses bulunmaktadır.
Bunlardan sekiz tanesi ünlü, yirmi bir tanesi ise ünsüz olarak isimlendirilir.


Ünlüler (Sesliler): Ses yolunda hiçbir bir engele takılmadan çıkan seslerdir. Ünlüler tek başlarına söylenebilir, aynı zamanda tek başlarına hece ya da sözcük olabilen seslerdir.Ünlüler olmadan hece olmaz.

Ünlüler şu şekilde gruplandırılır:

Dilin Durumuna Göre
Kalın:
a, ı, o, u
İnce:
e, i, ö, ü

Dudakların Durumuna Göre
Düz:
a, e, ı, i
Yuvarlak:
o, ö, u, ü

Alt Çenenin
Durumuna Göre
Geniş:
a, e, o, ö
Dar:
ı, i, u, ü

ÜNLÜLER İLE İLGİLİ SES OLAYLARI

1. Büyük Ünlü Uyumu
Türkçe bir sözcüğün ilk ünlüsü kalınsa (a, ı, o, u), sonraki hecelerin ünlüsü de kalın (a, ı, o, u); ilk ünlü inceyse (e, i, ö, ü), sonraki ünlüler de ince (e, i, ö, ü) olur. Bu özelliğe “Büyük Ünlü Uyumu” denir.