Tanzimat Döneminde Roman
Tanzimat dönemi Türk edebiyatı, 1860’ta Şinasi’nin Agâh Efendi ile Tercümân-ı Ahvâl gazetesini çıkarmasıyla başlar ve 1895’e kadar süren edebî dönemdir. Tanzimat dönemi Türk romanının genel özellikleri şunlardır:* Türk edebiyatında roman türünün ilk örnekleri bu dönemde görülmektedir. Yani Türk edebiyatında ilk roman örnekleri 1860 yılından sonra görülür. Bu ilk romanlar önceleri çeviri, sonra da Batı edebiyatlarındaki romanların taklit edilerek oluşturulmuştur.
* Türk edebiyatındaki ilk roman Yusuf Kâmil Paşa'nın François Fenelon'dan Türkçeye çevirdiği "Telemak" adlı eserdir.
* Bu ilk çeviri romandan sonra Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemâl, Şemsettin Sami gibi sanatçılar romana ilgi duyarak roman yazmaya başlamışlardır.
* İlk yerli romanımız Şemsettin Sami’nin "Taaşşuk-ı Tal’at ve Fıtnat" adlı eseridir.
* Şemsettin Sami'nin bu eserinden sonra ilk edebî roman Namık Kemal’in "İntibah" adlı eseridir.
* Özellikle Tanzimat 1. dönem sanatçıları sosyal konulara ağırlık vermişler, halkı aydınlatmayı ve eğitmeyi amaçlamışlardır. Bunun yanında günlük yaşam, kadın-erkek ilişkileri, yanlış ve mutsuz evlilikler, Batılılaşmayı yanlış yorumlayan gençler ve esaret gibi konulara da yer vermişlerdir.
* Tanzimat dönemi sanatçıları halkı aydınlatmayı ve eğitmeyi amaçladıkları için romanlarda ara ara akışı keserek bilgi vermişler ve kişiliklerini gizlememişlerdir. Bunların yanında tasvirlerdeki (betimlemelerdeki) acemilik ve roman kahramanlarını taraflı olarak anlatmaları Tanzimat dönemi romanlarının kusurlu olmasına neden olmuştur.
* Eserler genellikle romantizm akımının etkisiyle oluşturulur.
* Tanzimat dönemi romanlarında kahramanlar genellikle tek yönlü olarak verilmiştir. Yani Tanzimat dönemi romanlarındaki kahramanlar tip özelliği göstermektedir.
* Tanzimat dönemi edebiyatçıları dili sadeleştirmeyi düşünmüş; ancak bunu başaramamışlardır. Halkı eğitmek amaçlandığı için dil, divan edebiyatına göre nispeten daha sadedir.
Roman Türünde Tanzimat Dönemindeki İlkler:
İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa - Telemakİlk yerli roman: Şemsettin Sami - Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem - Araba Sevdası
İlk edebi roman: Namık Kemâl - İntibah
İlk tarihi roman: Namık Kemâl - Cezmi
İlk köy romanı: Nabizade Nazım - Karabibik
0 yorum: