Paragrafta Yapı

   Düz yazılarda aynı konu etrafında kümelenmiş cümleler topluluğuna paragraf denir.

Bir paragrafı oluşturan cümleler, rastgele sıralanmaz. Her bir cümlenin o paragrafın içinde ayrı bir yeri ve anlamı vardır. Her paragraf hem anlam hem de anlatım yönünden bir bütünlük içerisindedir. Bu sebeple paragrafı oluşturan cümleler birbirinden bağımsız düşünülemez. Bir paragrafın içerisinde yer alan cümleler birbirini tamamlayacak bir düzen içerisinde bulunurlar. 

   Paragraflar yapı bakımından bir düz yazının minyatürüdür. Düz yazılarda nasıl ki giriş (serim), gelişme (düğüm), sonuç (çözüm) bölümleri varsa paragraflarda da giriş cümlesi, gelişme cümleleri ve sonuç cümlesi yer almaktadır. Şimdi bu bölümleri açıklayalım:

     1- Giriş Cümlesi: 

Giriş cümlesi, paragrafın ilk cümlesidir. Genellikle bir cümleden oluşur. Bu bölümde paragrafta işlenecek konu belirtilir veya sezdirilir. Aynı zamanda paragrafa başlangıç ifade eden bu bölüm, bağımsız cümle özelliği gösterir. Giriş cümlesi geliştirilmeye, desteklenmeye, açıklanmaya elverişli bir cüle olmalıdır. Genelden özele sıralanmış paragraflarda ana düşünce cümlesi özelliği taşıyabilir.

 

Giriş cümlesi bağımsız bir yargıdan oluşmalı ve kendinden önce cümle geldiği izlenimi yaratmamalıdır. Bu sebeple giriş cümlesinde “bağlayıcı öğeler” bulunmaz. Giriş cümleleri “şöyle ki, çünkü, görünen o ki, tut ki, bununla beraber, halbuki, kısacası, ama, fakat, oysa, bundan dolayı, yine de, bu nedenle, ne var ki, bunun için…” vb. ifadelerle başlamaz.

 

2- Gelişme Cümleleri:  

 

Gelişme cümleleri, bağımsız bir cümle özelliğinden çok, kendinden önceki düşüncenin devamı özelliğini taşımaktadır. Giriş cümlerisinde verilen yargının desteklendiği, açıklandığı, geliştirildiği bölümdür. Bu yapılırken anlatım tekniklerinden ve düşünceyi geliştirme yollarından da yararlanılır. Bu bölümü oluşturan cümleler, anlam, dil ve anlatım bakımından hem kendinden önceki hem de kendinden sonraki cümlelerle ilgili ve bağlantılıdır. Bir paragrafın en kapsamlı bölümüdür. Bazı paragraflarda ana düşünce bı bölümde verilir. Gelişme cümlelerinde çeşitli bağlayıcı ögeler (çünkü, halbuki, ancak, fakat vb.) yer alabilir.

 

3- Sonuç Cümleleri:  

Paragrafta verilen yargı ya da  düşünce ile ilgili bir sonuca varıldığı, son sözün söylendiği bölümdür. Genellikle tek cümleden oluşur. Özetlendiği ve bir sonuca gidildiği için de bu bölümde  “öyleyse, sonuç olarak, kısacası, demek ki, yani, böylece…” gibi özet niteliği taşıyan bağlayıcı sözlere yer verilebilir. Özelden genele sıralanmış bir paragrafta ana düşünce cümlesi özelliği gösterebilir.

paragrafta yapı