Fiillere bazı ekler getirerek onları isim gibi kullanmaya isim-fiil denir. Bu tür fiilimsiler
fiillerin ismi olarak nitelendirilebilir. İsim-fiiller, fiillere getirilen -mak, -mek, -ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş ekleri ile yapılır. Bu ekleri kısaca "mayışmak" kelimesi ile kodlayabiliriz.
Örnekler:
* Gazete okumak her akşam yaptığı işlerden biridir.
* Okuma saatinde Ömer Seyfettin'in hikayesini okuduk.
* Öğretmen şiir okuyuşumu çok beğendi.
Önemli Notlar:
İsim-fiiller, isimlere gelen hal eklerini alabilir ve isimler gibi kullanılabilir. Ancak isim - fiiller, isim tamlaması oluşturmaz. Ad-eylemler, fiil kip eklerini, kişi (şahıs) eklerini almaz; fakat ek fiil alarak cümlede yüklem olabilir. İsim - fiil eklerinden -ma, -me eklerine dikkat edilmelidir. Çünkü bu ekler olumsuzluk ekleri olarak da kullanılabilir. Eğer -ma, -me eklerinden sonra kip ve ya kişi eki gelmişse bu ekler olumsuzluk ekleridir.
* Ne olur bu halime gülmeyin. ( -me ekinden sonra kişi eki geldiği için bu ek olumsuzluk ekidir, fiilimsi yapmamıştır.)
* Bana toplum içinde yüksek sesle gülmemeyi öğrettiler. ( Bu cümlede ise -me ekinden sonra bir -me eki daha gelmektedir. Birinci -me olumsuzluk eki iken; ikinci -me eki isim-fiil ekidir. Aynı zamanda kelime isim-fiil olduğu için ismin hal eklerinden -i ekini de almıştır.
İsim- fiil ekiyle türetilen bazı sözcükler, isim- fiil özelliğini yitirip kalıplaşarak kalıcı bir nesne ya da kavram adı olabilir. Bunlar isim- fiil özelliğini kaybetmiş kelimelerdir.
*Kaymak, çakmak, dondurma, kavurma, dolma, gözleme
0 yorum: